Temat królobójstwa w XIX w i na początku XX wydaje się rozpoznany i zaszufladkowany jako ciąg przypadkowych incydentów w wykonaniu fanatyków anarchistycznych. Tymczasem bliższe spojrzenie pokazuje kilka intrygujących prawidłowości.

Oto lista przypadków zamachów na głowy panujące i najbliższych członków rodziny w układzie chronologicznym:

 

1) 13 lutego 1820 r. w Paryżu został śmiertelnie raniony przez rymarza Louisa Pierre’a Louvela Karol Ferdynand d’ Artois książę de Berry – syn panującego króla Francji Karola X (młodszego brata Ludwika XVI) oraz Marii Teresy Sabaudzkiej córki króla Sardynii i księcia Sabaudii Wiktora Amadeusza III , zmarł 14 lutego .Zostawił m.in. córkę Ludwikę Marię Teresę Burbon, której mąż Karol III Parmeński zginął w zamachu w 1854 r., Po jego śmierci urodził się syn Henryk hrabia Chambord pretendent do tronu Francji,

 

2) 26 marca 1854 r. w Parmie został śmiertelnie ugodzony nożem przez nieznanego sprawcę Karol III Parmeński książę Parmy i władca tego państwa w latach 1847-1854 , do roku 1847 rządziła wdowa po cesarzu Napoleonie- cesarzowa Maria Ludwika .Karol III Parmeński był synem Karola II Parmeńskiego i Marii Teresy Sabaudzkiej córki króla Sardynii Wiktora Emanuela I , ożeniony z Ludwiką d’Artois wnuczką króla Francji Karola X i córką Karola Ferdynanda d’Artois księcia de Berry, ojciec Don Carlosa pretendenta do tronu Hiszpanii oraz Roberta I Parmeńskiego, obalonego przez Wiktora Emanuela II w ramach unifikacji Italii. Ten zaś był ojcem Zyty ostatniej cesarzowej Austro- Węgier,

 

3) 14 stycznia 1858 r. w Paryżu został dokonany poważny lecz nieudany zamach bombowy przez grupę anarchistów pod kierunkiem karbonariusza Felice Orsiniego ( ur. 1819 w Państwie Kościelnym, działacza „Młodej Italii”, współpracownika Mazziniego, z którym był we władzach tzw. rewolucyjnej Republiki Rzymskiej w 1849 r., która na kilka miesięcy opanowała Państwo Kościelne, zlikwidowanej przez wojska Ludwika Napoleona Bonaparte ) –na cesarza Francji Napoleona III. Trzy bomby zostały rzucone w eskortę cesarza i pod karetę. W zamachu zginęło 8 osób a ok.140 zostało rannych. Zamach wywołał skandal międzynarodowy, albowiem bomby zostały wykonane Birmingham przez Anglika i pomocą angielskich radykałów. Okazało się, że do Wielkiej Brytanii mogą podróżować wszelcy radykałowie np. na lewych paszportach i ich działalność nie jest kontrolowana. W sprawie „afery Orsiniego” składał wyjaśnienia przed parlamentem premier Palmerston a królowa Wiktoria wraz z małżonkiem złożyli w czerwcu 1858 wizytę we Francji i mieli długie spotkanie z Napoleonem III.

Orsini został skazany i zgilotynowany już w marcu ale inny zamachowiec - di Rudio dostał dożywocie na Diabelskiej Wyspie w Gujanie Francuskiej, skąd zbiegł do Gujany Brytyjskiej a stamtąd do USA. W efekcie zamachu cesarz Napoleon III miał się zgodzić w dniu 21 lipca 1858 r. na tajnym spotkaniu w kurorcie Plombieres-Les-Bain na propozycje Camillo Benso hrabiego Cavour premiera Królestwa Sardynii aby wypowiedzieć wojnę Habsburgom i usunąć ich z Półwyspu oraz dokonać zjednoczenia północnej Italii z udziałem Francji i Sardynii. Napoleon III się zgodził za cenę oddania przez królestwo Sardynii –księstwa Sabaudii i hrabstwa Nicei oraz małżeństwa córki królewskiej . i ten się zgodził i to zrobił: oddał księstwo Sabaudii i hrabstwo Nicei Napoleonowi wraz z Chambery i opactem Hautecombe z grobami władców Sabaudii oraz skłonił króla Wiktora Emanuela II z bocznej linii sabaudzkiej Carignano do wypowiedzenia wojny Austrii ,

 

4) 18 sierpnia 1872 r. w Madrycie został ostrzelany z rewolwerów i broni długiej król Hiszpanii Amadeo I , syn Wiktora Emanuela II króla Italii - przez nieznanych sprawców. Ranne zostały konie, król nie ucierpiał ale podjął decyzję o abdykacji , którą ogłosił 11 lutego 1873 r. Wcześniej bo 28 grudnia 1870 r. został zastrzelony przy wyjściu z Kortezów przez nieznanych sprawców premier Hiszpanii książę Juan Prim y Pratts, który doprowadził do wstąpienia na tron Amadeusza I,

 

5) 11 listopada 1878 r. w Neapolu miał miejsce nieudany zamach na Umberto I króla Italii syna Wiktora Emanuela II, dokonany przez Giovanniego Passionante anarchistę. Zamachowiec rzucił się z nożem na otwarty powóz, w którym jechał król, królowa i premier Cairoli ( b. oficer Garibaldiego) krzycząc: ”Niech żyje Orsini! Niech żyje światowa republika!” Król został zraniony w ramię, królowa walnęła zamachowca bukietem a oficer kirasjerów Stefano di Giovanni – szablą w głowę.

Passionante nóż miał owinięty w czerwoną chustę z napisem „Śmierć królowi! Niech żyje światowa republika! Niech żyje Orsini!”. Następnego dnia w kilku miastach anarchiści rzucili bomby w tłumy świętujące cudowne uratowanie króla. We Florencji zginęły 3 osoby a rannych zostało 10. Bomby zostały rzucone też w Pizie i w Pesaro. Poeta Giovanni Pascoli publicznie odczytał w Bolonii „Odę do Passionantego”. Passionante został skazany na karę śmierci zamienioną na dożywocie,

 

6) W dniu 29 lipca 1900 r. dokonany został w Monza drugi, tym razem skuteczny zamach na króla Italii Umberto I. Król został zastrzelony przez amerykańsko włoskiego anarchistę Gaetano Bresci .Bresci został skazany na dożywocie i osadzony na wyspie Santo Stefano koło Ventotene i znaleziony martwy w celi 22 maja 1901 r.. Na cześć zamachowca w Nowym Jorku powstało anarchistyczne „Bresci Circle”, które dokonało próby wysadzenia Katedry Św. Patryka w trakcie nabożeństwa.

 

7) 30 stycznia 1889 r. w zamku myśliwskim w Mayerling zostało znalezione martwe ciało arcyksięcia Rudolfa Habsburga Lotaryńskiego następcy tronu Austro-Węgier oraz niejakiej Marii Vetsera córki Albina Vetsera oraz Heleny Vetsera z domu Baldazzi córki Theodore Baldazzi bankiera sułtana Imperium Osmańskiego i Elizy Baldazzi z domu Sarell, Brytyjki z rodziny bankierów ,dyplomatów i współpracowników Kompanii Levantu, działających w Konstantynopolu i Smyrnie. Brat Heleny Baldazzi - Henryk Baldazzi spadkobierca 6 mln franków w złocie po ojcu Theodore był ojcem dwojga nieślubnych dzieci hrabiny Marii Larish von Wallersee ,urodzonej jako nieślubne dziecko starszego brata cesarzowej Elżbiety -Ludwika Wilhelma Bawarskiego i aktorki Henrietty Mendel, z którą się później ożenił. W 1869 dziewczynka została zaproszona przez cesarzową Elżbietę na dwór i w 1877 r. wydana za mąż za właściciela majoratu w Karwinie hrabiego Larisch von Moennich. Hrabina Larisch miała poznać arcyksięcia Rudolfa z Marią Vetsera w 1888 a w 1889 oboje zostali znalezieni martwi w zamku Mayerling. Arcyksiążę Rudolf był jedynym synem cesarza Franciszka Józefa i prawa do tronu przeszły na młodszego brata cesarza arcyksięcia Karola Ludwika a po jego śmierci w 1896 r. na jego syna arcyksięcia Ferdynanda Habsburga, zastrzelonego 28 czerwca 1914 r. w Sarajewie przez członka tajnej organizacji „Młoda Bośnia” Gawriło Principa. Arcyksiążę Franciszek Ferdynand sprzeciwiał się wojnie.

Po jego śmierci prawa do tronu przeszły na jego bratanka arcyksięcia Karola Franciszka , który został cesarzem 21 listopada 1916 r. jako Karol I Habsburg. Karol I Habsburg ożeniony z Zytą Burbon Parma miał dwóch szwagrów, którzy w czasie IWW służyli w armii belgijskiej. Jeden z nich książę Sykstus Burbon Parmeński został w 1917 r. poproszony przez cesarza o przekazanie Francji propozycji dla aliantów o zawarcie separatystycznego pokoju przyspieszającego koniec wojny. Niemcy nie zostały o tym powiadomione. Przeciek nastąpił w kwietniu 1918 i wtedy Karol I zaprzeczył. Wtedy listy Karola I ujawnił premier Georges Clemenceau. Premier Clemenceau miał brata Paula ożenionego z Zofią Szeps córką dziennikarza wiedeńskiego Moritza Szepsa, który po śmierci arcyksięcia Rudolfa twierdził, że był jego przyjacielem i ujawniał jego prawdziwe lub rzekome poglądy na sprawy polityczne , w tym stosunki z cesarzem Franciszkiem Józefem. Jej siostra Berta z męża Zuckerkandl literatka prowadziła w Wiedniu salon artystyczny.

Arcyksiążę Rudolf był ożeniony ze Stefanią Klotyldą Koburg prawnuczką Franciszka księcia Saksonii-Coburg-Saalfeld, którego córka Wiktoria została wydana za mąż za Edwarda Augusta księcia Kentu z dynastii Hanowerskiej i młodszego brata króla Wielkiej Brytanii Jerzego IV w dniu 11 lipca 1818 r. Z tego małżeństwa narodziła się w 1819 r. Aleksandryna Wiktoria królowa , która wyszła za mąż za brata stryjecznego Alberta. Zatem jego córka była daleką kuzynką królowej Wiktorii.

 

8) W dniu 10 września 1898 r. na przystani portowej w Genewie została zamordowana ciosem śrubokrętu w serce cesarzowa Elżbieta Bawarska cesarzowa Austro-Węgier . Zamachu dokonał Luigi Lucheni ur. w Paryżu włoski anarchista, który twierdził, że właściwie chciał zamordować księcia Orleanu Henryka –prawnuka króla Francji Ludwika Filipa. Książę Henryk był zagorzałym podróżnikiem – odwiedził Syberię, Tybet, Indochiny, Madagaskar, Abisynię a zmarł 9 sierpnia 1901 r. w Sajgonie. Cesarzowa Elżbieta wiele podróżowała po śmierci syna a w 1898 r.Rudolfa opłakiwała też siostrę Zofię Charlottę, która zginęła 4 maja 1897 r. w Paryżu w pożarze na dorocznej imprezie charytatywnej rodzin arystokratycznych tzw. Bazarze de la Charite. Zginęło wówczas ponad 120 osób a 200 zostało poparzonych. Zofia Charlotta została rozpoznana przez jej dentystę. Lucheni został skazany na dożywocie w Genewie a 10 października 1910 r. został znaleziony w celi-powieszony.

 

9) W dniu 1 lutego 1908 r. w Lizbonie został dokonany zamach na króla Portugalii , w którym zginął król Carlos I ze strony matki Marii Pii wnuk Wiktora Emanuela II oraz następca tronu Portugalii książę Louis Filip lat 21. Zamachu dokonało dwóch karbonariuszy :Alfredo Luis da Costa i Manuel Buica. Na tron wstąpił młodszy syn Manuel Ii, który został obalony przez tzw. rewolucję 5 października 1910 r. i udał się na wygnanie do Wielkiej Brytanii. Katolickie Królestwo Portugalii przestało istnieć.

 

Co łączyć może ofiary zamachów? Robocza teoria spiskowa jest taka, że zamachy te i ich ofiary były powiązane mniej lub bardziej zdynastią sabaudzką, z sukcesją jakobicką oraz z likwidacją monarchii katolickich na kontynencieceuropejskim. W szczególności Państwa Kościelnego, monarchii na Półwyspie Apenińskim czyli m.in. Królestwa Obojga Sycylii i Królestwa Sardynii oraz oczywiście Austro-Węgier.

Zacznijmy od Sabaudii. Dzisiaj to praktycznie zapomniane państwo, rozszarpane pomiędzy Francję, Szwajcarię i Włochy, nie bez udziału własnych władców z młodszej gałęzi Savoia Carignano, którzy rządzili w okresie 1831-1878.

 

Pojawiła się początkowo jako niezależne hrabstwo Sabaudii w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego w roku 1003 jako nadanie hrabstw Maurienne i Aosty na rzecz Umberta I Białorękiego przez cesarza Henryka II. Młodszy syn tegoż, Otto II ożenił się panną Adelajdą, dziedziczką hrabstwa Turynu i markizatu Suzy.

Natomiast córka Berta została wydana za mąż w 1055 r. za Henryka IV przyszłego cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

 

W okresie XII – XIV drogą ożenków i spadków a nawet zakupów hrabiowie Sabaudii powiększyli stan posiadania kolejno o Vaud na północ od jeziora Genewskiego, miasta Chambery i Pinerolo oraz hrabstwo Nicei (1388) i hrabstwo Genewy (1401).

Całe to stosunkowo niewielkie terytorium było położone w strategicznym miejscu na południe od zachodnich Alp na znanym od starożytności szlaku z Rzymu do Canterbury i Londynu, zwanym od średniowiecza Via Francigena oraz na szlaku do Santiago de Compostela ( Droga św. Jakuba) . Na północy zatem Sabaudia kontrolowała dwa przejścia alpejskie: przełęcz św. Bernarda oraz przełęcz Mont Cenis, którędy podobno Hannibal przeprowadził armię na Rzym, podobnie jak generał Alex Dumas przeprowadził w 1794 r. 53 tysiące jakobinów.

 

Hrabiowie Sabaudii od początku swych rządów fundowali opactwa (Hautecombe, opactwo Tamié 1132 r.,), kościoły oraz dostarczali mu synów na biskupów a córki na mniszki. Hrabia Amadeusz III uczestniczył w wyprawie krzyżowej , jego syn Humbert III został błogosławionym Kościoła Katolickiego a córka Matylda żoną Alfonso I króla Portugalii.

 

Z czasem wydawanie hrabianek i księżniczek sabaudzkich za królów a w najgorszym razie za synów królewskich ,podobnie jak ożenki hrabiów i książąt Sabaudii z córkami domów panujących stały się normą. W ostateczności były to siostrzenice, jak hrabianki Prowansji, córki Beatrycze Sabaudzkiej, które za zgodą wuja hrabiego Tomasza wydano kolejno za: Małgorzata za Ludwika IX króla Francji, Eleonora za Henryka III Plantageneta króla Anglii, Sancha za Ryszarda księcia Kornwalii młodszego syna króla Anglii uczestnika „Krucjaty Baronów” a Beatrycze za Karola I Andegaweńskiego króla Sycylii.

 

W 1326 r. córka Amadeusza V Anna została wydana za cesarza bizantyjskiego Andronikosa III Paleologa i pełni funkcję regentki po śmierci męża.

SW roku 1416 dziewiętnasty hrabia Sabaudii Amadeusz VIII otrzymuje z rąk cesarza Zygmunta Luksemburskiego a jego syn książę Ludwik I Sabaudzki w 1433 r. żeni się z córką króla Cypru i (tytularnie) Jerozolimy Anną Lusignan, która otrzymuje od hrabiny de Charny Całun początkowo przechowywany w Chambery a po przeniesieniu stolicy – w Turynie. Relikwia ta została w roku 1983 podarowana Papieżowi.

 

Księżna Anna urodziła dziewiętnaścioro dzieci, z których córka Charlotta została wydana za Ludwika XI króla Francji a córka Bonne wyszła za mąż za księcia Mediolanu Galeazzo Marię Sforza i została teściową cesarza Maksymiliana I i babką Bony królowej Polski.

 

Do roku 1713 Sabaudią rządziło 17 książąt. W tym roku książę Wiktor Amadeusz Ii na podstawie traktatu w Utrechcie otrzymał w wyniku wojny o sukcesję hiszpańską – Królestwo Sycylii.

 

I teraz dochodzimy do jednego z najważniejszych wątków w historii dynastii sabaudzkiej i jej roli Europie XVIII i XiX w . Do jej roli w przedłużeniu w linii męskiej i żeńskiej rodu króla Anglii, Szkocji i Irlandii Karola I i VI Stuarta ściętego w 1649 r. w wyniku spisku i buntu parlamentu.

 

Karol I był ożeniony z siostrą króla Francji Ludwika III –królewną Henriettą Marią Bourbon, która nie wyrzekła się wiary katolickiej i za przeciwnika na dworze miała doradcę królewskiego księcia Buckinghama oraz całe struktury Kościoła Anglikańskiego i „nowych angielskich arystokratów”, którzy przeżuwali majątki „papistowskiego Kościoła” i majątki katolików angielskich, którzy nie wyrzekli się wiary, zrabowane przez Henryka VIII i Elżbietę I.

 

Królowa Henrietta Maria urodziła dziewięcioro dzieci, z tego dwóch królów Anglii, Szkocji i Irlandii : Karola II ,panującego w latach 1660-1685 po czasach dyktatury Oliviera Cromwella i zmarłego bez legalnego potomka oraz Jakuba II Stuarta, panującego w latach 1685-1688 i obalonego w wyniku buntu protestanckich poddanych pozostających w porozumieniu z jego protestancką córką Anną, wówczas żoną Wilhelma III Orańskiego księcia Oranii i Stadhoudera Republiki Zjednoczonych Prowincji a jednocześnie syna starszej siostry obalonego króla – Marii.

 

Bunt i obalenie angielskiego katolickiego króla przez jego protestanckich poddanych i protestancką część rodziny były wynikiem wydania przez niego w 1687 i 1688 „Dekretów o tolerancji religijnej”, które dawały równe prawa katolikom i przedstawicielom różnych innych wyznań chrześcijańskich oraz urodzeniem 10 czerwca 1688 r. przez drugą żonę króla katoliczkę Marię Beatrycze d’Este księżniczkę z Modeny męskiego potomka Jakuba Franciszka Edwarda Stuarta księcia Walii .

 

Król Jakub II prowadził od 1685 r. boje z Parlamentem i Kościołem Anglikańskim o przywrócenie praw obywatelskich katolikom i innym wyznaniom nie-anglikańskim. W 1687 r. w Szkocji a w kwietniu 1688 r. w Anglii wydał Deklarację o Wolności Wyznania (Declaration of Indulgence), którą nakazać odczytać  w legalnych czyli anglikańskich kościołach. Deklaracja została zbojkotowana przez pastorów a arcybiskup Canterbury i sześciu innych biskupów wystosowało protest do króla.

Biskupów król kazał zamknąć w Tower .

 

Deklaracja obejmowała m.in. cofnięcie skutków przepisów karnych przeciwko katolikom oraz przepisom ograniczającym ich dostęp do urzędów cywilnych i wojskowych oraz do studiów na uniwersytetach . Król zażądał od parlamentów m.in. unieważnienia tzw. Test Acts z 1661 r, z 1673 r I 1678 r.

Akt Parlamentu z 4 lutego 1673 r. zatytułowanego następująco:"...Akt/przepis w celu zapobieżenia niebezpieczeństwom, jakie mogłyby zaistnieć ze strony “papieskich recusants” czyli osób odmawiających brania udziału w nabożeństwach anglikańskich”. Ten Akt narzuca na wszystkie osoby obsadzające jakikolwiek urząd, cywilny lub wojskowy ,obowiązek złożenia przysięgi zwierzchnictwa i lojalności oraz podpisania deklaracji PRZECIWKO Transsubstancjacji (dogmatowi wiary katolickiej ustalonemu na Soborze Laterańskim IV 1215 i na Soborze Trydenckim 1551 ,iż w czasie Eucharystii następuje prawdziwa przemiany chleba /hostii i wina w Ciało i Krew Jezusa Chrystusa przyp. mój) i także przyjęcia sakramentu w ciągu 3 miesięcy od objęcia urzędu. Przysięga dla Test Act z 1673 r. brzmiała : Ja, niniejszym oświadczam, że absolutnie nie wierzę iż ma miejsce jakakolwiek transsubstancjacja w sakramencie podczas Wieczerzy Pańskiej lub w elementach chleba i wina w czasie i po konsekracji z tego przez jakąkolwiek osobę…”).

 

Parlamenty zaprotestowały i zostały rozwiązane. Natomiast siedmiu angielskich polityków, którzy przeszli do brytyjskiej historii jako „siedmiu nieśmiertelnych”: Charles Talbot, William Cavendish, Thomas Osborne, Richard Lumley, Henry Compton biskup Londynu, Edward Russel i Henry Sydney wysłali 30 czerwca 1688 zaproszenie do Wilhelma III Orańskiego aby w jedności religijnej przybył na wyspę nawet z małą armią, to oni się zbuntują i go poprą i że właśnie urodzony książę Walii to „impostor” czyli oszust a raczej „dziecko podmienione w miejsce zmarłego” i tak dalej w tym podobie.

 

W dniu 5 listopada 1688 wylądowały w Torbay „oddziały interwencyjne” Wilhelma III Orańskiego w sile 14 tysięcy piechoty i 463 okrętów przeciwko legalnemu Królowi Anglii, Szkocji i Irlandii. W drodze do Londynu powiększały się one dzięki dezerterom z armii angielskiej, nie licząc ochotników spoza armii.

 

Jakub II Stuart wraz z rodziną zdecydował się wyjechał do Francji , gdzie spodziewał się pomocy od Ludwika XIV i swojej siostry Henrietty żony księcia Orleanu, młodszego brata króla.
Tymczasem parlament angielski był wcześniej legalnie rozwiązany i w dodatku nie był jednomyślny w tym, czy król Jakub II Stuart poprzez swój wyjazd „w domyśle abdykował” i tron jest pusty, czy też tron jest tylko „czasowo opuszczony” i potrzeba jedynie regenta.

 

Wtedy Wiliam III Orański zagroził, że jeśli nie otrzyma posady króla, to wyjeżdża. Z armią oczywiście. W odpowiedzi 13 lutego 1689 r. parlament ogłosił tzw. Declaration of Rights. W której przedstawił 13 „naruszeń prawa”. Jakich dopuścić się miał król Jakub II oraz 13 klauzul ograniczających władzę Korony a przyznającym prawa obywatelem. Z ciekawszych praw obywatelskich : klauzula nr 3 „instalowanie jakiejkolwiek instytucji Kościoła Katolickiego jest nielegalne” i klauzula nr 7 „Wszyscy Protestanci mają prawo do posiadania broni dla obrony”.

 

Wilhelm III Orański i Maria II Stuart złożyli przysięgę na w/w klauzule i zostali koronowani 11 kwietnia 1689 r. przez biskupa anglikańskiego Henry’ego Comptona, jednego z siedmiu ,którzy ich zaprosili pisemnie do obalenia legalnie koronowanego króla Jakuba II Stuarta. Zaś cała operacja przeszła do historii jako „Glorious Revolution” (Chwalebna rewolucja) .

 

Jakkolwiek Wilhelm III Orański i jego żona Maria Stuart mieli siłę wojskową i niemal pełne poparcie parlamentu i Kościoła Anglikańskiego, to perspektywy protestanckiej dynastii opartej na „wyrwaniu praw do tronu” przez protestanckie córki króla Jakuba II z jego małżeństwa z Anną Hyde nie przedstawiały się zbyt optymistycznie : rządzący Wilhelm i Maria nie mieli dzieci a Irlandia była kontrolowana przez katolickich zwolenników legalnego króla Jakuba II Stuarta.

Zaledwie w 6 lat po koronacji Maria zachorowała na czarną ospę i zmarła w roku 1694 w wieku 32 lat. William III Orański zmarł 8 marca 1702 r. niespełna 3 miesiące po śmierci króla Jakuba II.

 

Następna w kolejce do tronu młodsza siostra Anna Stuart żona Jerzego Oldenburskiego młodszego syna króla Danii Fryderyka III , w chwili śmierci Wilhelma III Orańskiego w 1702 r. miała lat 37 a za sobą 18 ciąż ale tylko troje dzieci urodziło się żywe, a zaledwie jeden syn dożył lat 11 i zmarł w roku 1700.

 

W tych okolicznościach kiedy zmarł król Jakub II Stuart jego syn urodzony w Londynie tuż przed ucieczką w 1688 Jakub Franciszek Edward Stuart 16 września 1701 r. w zamku w Saint- Germain –en-Laye , gdzie rodzina przebywała na wygnaniu, ogłosił się „królem Jakubem III Angielskim i Jakubem VIII Szkockim”.

Roszczenie do tronu angielskiego i szkockiego Jakuba Franciszka Edwarda Stuarta poparły: Hiszpania, Francja, Modena i Państwo Kościelne a konkretnie papież Innocenty XII. Król Ludwik XIV jednak uznał Wilhelma III Orańskiego na tronie angielskim a ostatecznie wypowiedział gościnę Jakubowi Franciszkowi i ten udał się w gościnę do Bar-Le-Duc w Lotaryngii a po nieudanym powstaniu jakobickim w Szkocji 1715/1716 został zaproszony przez vice legata papieskiego do Avignonu.

 

W 1717 r. ożenił się z Marią Klementyną Sobieską córką królewicza Jakuba Ludwika Sobieskiego i wnuczką króla Jana III Sobieskiego. W 1719 r. otrzymał jako katolicki pretendent do tronu angielskiego oficjalne wsparcie papieża Klemensa XI w postaci siedziby w pałacu Muti w Rzymie i stałych apanaży.

Ten gest stawiał Papiestwo na kursie kolizyjnym na dekady a może i dłużej, albowiem „starszy pretendent” Jakub III Stuart zmarł dopiero 1 stycznia 1766 r. czyli po 64 latach 3 miesiącach i 16 dniach od ogłoszenia roszczenia do tronu.

 

Na tym się nie skończyło, bowiem Maria Klementyna urodziła Jakubowi dwóch zdrowych, krzepkich chłopaków, którzy też żyli długo i też zgłosili pretensje do tronu angielskiego a potem brytyjskiego.

 

W 1720 r. urodził się Charles Edward Stuart ,który przeszedł do historii jako „Bonnie Prince Charlie”, a w 1725 r. Henryk Benedykt Stuart, ochrzczony przez papieża Benedykta XIV miał po latach burzliwej młodości (towarzyszył bratu w przygotowaniach do powstania jakobickiego w 1745 r. i nominalnie był dowódcą inwazji oddziałów francuskich) zostać w 1747 kardynałem diakonem przy kościele Santa Maria di Campitelli w Rzymie ( gdzie modlą się o nawrócenie Anglii na wiarę katolicką) a w 1748 zostać wyświęcony na księdza , w 1759 na biskupa (tytularny Koryntu) i od roku 1763 aż do śmierci w 1807 r. pełnić najwyższe funkcje w Kurii Rzymskiej. Oficjalnie po śmierci brata w 1788 r. występował jako Kardynał –Książę Yorku a jakobici tytułowali go „Henryk IX of England” i „Henryk I of Scotland”.

 

Zanim jednak urodził się Bonnie Prince Charlie w 1720 r. przyszłość roszczeń Stuartów katolickich do tronu angielskiego i szkockiego w linii króla Jakuba II nie była znana.

 

Ale Stuartowie mieli jeszcze jedną „zapasową” linię potencjalnych pretendentów do tronu. Była to siostra króla Jakuba II Stuarta i córka ściętego króla Karola I – Henrietta Anna ur. 1644 r. i wychowywana na dworze Ludwika XIV, którego ojciec Ludwik XIII był szwagrem ściętego króla.

 

Ludwik XIV wydał za mąż Henriettę Annę Stuart za swojego brata Filipa Bourbona księcia Orleanu. Z tego małżeństwa urodziła się m.in. Maria Anna Orleańska wydana za mąż w 1684 r. za Wiktora Amadeusza II księcia Sabaudii . Maria Anna Sabaudzka urodziła sześcioro dzieci, w tym następcę tronu Sabaudii Karola Emanuela III oraz córkę Marię Adelajdę Sabaudzką , która została wydana za wnuka króla Ludwika XIV –Ludwika Burbona księcia Burgundii ”Małego Delfina”, drugiego w kolejce do tronu Francji.

 

Maria Adelajda żona „Małeg Delfina Francji” i zarazem wnuczka Henrietty Anny Stuart urodziła 3 synów, w tym Ludwika XV króla Francji. Jej prawnukowie ( syn Ludwika XV Ludwik Ferdynand Burbon zmarł przed ojcem) to kolejni królowie Francji : Ludwik XVI –ścięty w 1793 przez jakobinów, Ludwik XVIII (1795-1814 pretendent do tronu, 1814-1824 król Francji , ) i Karol X (1824 -1830, który wydał 1 mld franków na rekompensaty dla arystokratów aby mogli odkupić zrabowane majątki , ojciec zamordowanego w 1820 r. księcia de Berry ) obalony przez potomka Filipa „Egalite” księcia Orleanu, który głosował za ścięciem Ludwika XVI.

 

Obaj młodsi bracia Ludwika XVI przyszli królowie Francji ożenili się z księżniczkami Sardynii i Sabaudii prawnuczkami Marii Anny Orleańskiej córki Henrietty Anny Stuart.

 

Tak więc zanim „Starszemu Pretendentowi” urodzili się synowie, w okresie 1714-1720 „potencjalną pretendentką do tronu Anglii Szkocji i Irlandii była Maria Anna Orleańska, szwagierka króla Francji Ludwika XIV.

 

Jak więc widać, na kursie kolizyjnym z protestanckimi królami Anglii, Szkocji i Irlandii a od roku 1707 Wielkiej Brytanii stały dwie linie dynastyczne katolickie kontynentalnej Europy – Królestwo Sardynii i księstwo Sabaudii ( Sardynia a początkowo Sycylia została wraz z tytułem królewskim „przydzielona” księciu Wiktorowi Amadeuszowi II w traktacie pokojowym w Utrechcie 1713 po wojnie o sukcesję hiszpańską) oraz Francja.

 

Sukcesję protestancką zabezpieczał akt parlamentu angielskiego z 1701 r. tzw.Act of Settlement, w którym potwierdzono zasadę wykluczenia z praw do tronu angielskiego i szkockiego „na zawsze” katolików a konkretnie osób mających związki z Kościołem Rzymskim i jego Stolicą, praktykujących  „papistowską religię” lub ożenionych się z papistkami.

 

Ten przepis obowiązuje w Wielkiej Brytanii do dzisiaj z niewielkimi zmianami.

 

Act of Settlement przyznawał prawo do tronu córce starszej siostry ściętego Karola I Stuarta a córki króla Jakuba I Elżbiety żony palatyna reńskiego Fryderyka V, którzy na zaproszenie Stanów Generalnych Czechj w okresie 4 listopada 1619-8 listopada 1620 pełnili funkcję króla i królowej Czech .Ponieważ wcześniej te same Stany dokonały wyboru na następce króla Czech Macieja Habsburga - Ferdynanda II Habsburga (1617) po czym 23 maja 1618 wyrzucili z okna zamku królewskiego na Hradczanach cesarskich namies4ników i ich sekretarza no i zaprosili do rządzenia dwoje protestantów. Zakończyło się to wszystko bitwą pod Białą Górą z armią cesarską i likwidacją protestanckiej szlachty czeskiej.Oraz ucieczką „Zimowego Króla” wraz małżonką.

 

Tą córką Elżbiety Stuart wymienioną w Act of Settlement była Zofia Hanowerska, która jednakże zmarła 8 czerwca 1714 r. na dwa miesiące przed śmiercią Królowej Anny Stuart . Na tron Wielkiej Brytanii wstąpił zatem jej syn Jerzy Hanowerski, który zapoczątkował stabilną w sensie sukcesji niemiecką dynastię protestancką, która rządziła nieprzerwanie do 1837 r.

 

Dynastia rządziła twardą ręką a powstanie jakobitów pod wodzą księcia Karola „Młodszego Pretendenta” w 1745 r. zostało utopione we krwi przez księcia Cumberland ksywa „Rzeźnik”.

 

Książę Karol, który sam finansował powstanie, przybył do Szkocji na zaproszenie klanów szkockich a do powstania przyłączyli się jakobici z nizin i Anglii. Łącznie zebrało się ok. 14 tysięcy ochotników pod bronią. Powstańcy zajęli Edynburg i 21 września stoczyli zwycięską bitwę pod Prestonpans, w której stracili jedynie 30 zabitych i 70 rannych a wojska rządowe 300 zabitych, 500 rannych i 1500 wziętych do niewoli.

 

Był to wielki sukces militarny i wizerunkowy ale o ostatecznym wyniku zadecydowały zasoby i rezerwy. Hanowerczycy mogli ściągnąć posiłki z Łącznie zostało stoczonych 9 bitew i potyczek, z czego 8 zwycięskich dla jakobitów. Ostatnia bitwa pod Culloden Moor pod Inverness skończyła się jednak klęską i masakrą powstańców . Ranni na polu bitwy zostali dobici, kilkuset wziętych do niewoli buntowników zostało sprzedanych na plantacje do Ameryki a odcięte głowy przywódców powstania zostały nabite na pale na którymś moście londyńskim, aby mogło je oglądać towarzystwo jeżdżące na bale, herbatki i inne wieczorynki.

 

Potworne skutki powstania jakby zamroziły sprawę sukcesji jakobickiej dla wnuków Jakuba II Stuarta ale linia sukcesyjna sabaudzka miała się dobrze. Ożeniony z siostrzenicą Ludwika XIV i Stuartówną Karol Amadeusz III miał syna Wiktora Amadeusza III ożenionego z córką króla Hiszpanii Filipa V, ten zaś miał dwanaścioro dzieci , w tym trzech synów kolejno zasiadających na tronie Królestwa Sardynii i księstwa Sabaudii.

 

Ale nadeszła rewolucja francuska i Sabaudia padła ofiarą najazdu jakobinów. W 1796 r. na podstawie tzw. traktatu paryskiego armia napoleońska otrzymała wolne przejście przez Alpy na Rzym, co też się dokonało w 1798 r. Turyn był okupowany przez generała Jouberta a rodzina królewska ewakuowała się na mało dostępną Sardynię. Na kontynencie zaś Napoleon Bonaparte zainstalował „Republikę Piemontu” z hasłem „Liberté, égalité, fraternité, zmiecioną przez wojska Suworowa . Jednakże dalej spokoju nie było, wojska wciąż maszerowały i rodzina wróciła do Turynu dopiero w 1814 r.
 

W tym czasie było już wiadomo, że katolicka dynastia ,która posiadała Sabaudię od co najmniej 1003 r. w nieprzerwanym władaniu jako hrabstwo, księstwo i królestwo Sabaudii - nie będzie mieć męskiego potomka w głównej linii. Wiktor Amadeusz III miał trzech synów, ale Karol Emanuel IV najstarszy i Karol Feliks nie mieli dzieci a Wiktor Emanuel miał syna, ale ten zmarł na ospę w wieku 3 lat. Miał cztery dorosłe córki, z których najstarsza Maria Beatrycze Sabaudzka wyszła za mąż za księcia Modeny Franciszka IV Habsbuga –Este. Oboje, ojciec i córka kolejno byli pretendentami do tronu angielskiego: on jako Wiktor I od roku 1819 po śmierci brata a ona jako Maria III od 10 stycznia 1824 r.

 

Następny w kolejce w sukcesji jakobickiej był jej syn Franciszek V Habsburg Este, który po jej śmierci w 1840 r. mógł przyjąć tytuł Franciszka I. Po jego śmierci w 1875 r. jakobicie prawa do tronu brytyjskiego przeszły na jego bratanicę Marię Teresę Henriettę Habsburg-Este , która wyszła za mąż za Ludwika Luitpolda Wittelsbacha , który w latach 1913-1918 był królem Bawarii aż do rewolucji komunistycznej Kurta Eisnera. Sukcesja jakobinka przeszła na najstarszego syna Rupprechta Wittelsbacha.

 

Tymczasem w sprawie dynastii sabaudzkiej na Kongresie Wiedeńskim w 1814 r., zostały podjęte tajemnicze decyzje, iż tronu nie będzie dziedziczyć żadna z czterech córek Wiktora Emanuela I , jak np. w Anglii czy nawet w Austrii ale kuzyn z bocznej linii sabaudzkiej – Carignano, której założycielem był piąty syn księcia sabaudzkiego Karola Emanuela I – Tomasz Franciszek urodzony w 1596 r.. który pobierał należne mu apanaże z ziem hrabstwa Genewy, Vaud, Aosty i Bresse .On i jego potomkowie nie uczestniczyli w zarządzaniu państwem ale zajmowali się wojaczką lub zajmowali pomniejsze stanowiska w armii czy w administracji.

 

Tym kuzynem był Franciszek Albert ur. w 1798 r. syn szóstego księcia Carignano, oficera armii francuskiej, który zmarł w 1800 r. jakoby we francuskim więzieniu. Syn miał się w rewolucyjnej i cesarskiej Francji „wychowywać na ulicach Paryża” a dzięki zabiegom matki Marii Krystyny córki księcia Kurlandii i wnuczki Augusta III Sasa czyli Wettynówny - otrzymał od Napoleona Bonaparte w 1810 r. tytuł hrabiego imperium i pensję roczną w wysokości 100.000 franków.. Matka miała wprost odmówić pomocy oferowanej przez króla Sardynii, który powrócił do władzy i życzył sobie wychowywać i kształcić księcia wg „starych zasad”.

 

W roku 1812 księżna Carignano wywiozła syna do Szwajcarii, gdzie oddała go na nauki do protestanckiego pastora Jean-Pierre Étienne Vauchera, kalwinisty, który prowadził „szkołę dla europejskiej młodzieży szlacheckiej wg idei Rousseau. Kiedy do Szwajcarii zbliżały się wojska koalicji anty-napoleońskiej, księżna wraz z rodziną uciekła do Paryża a Franciszek Albert uczył się jeszcze w College Stanislas a nawet został mianowany lejtnantem dragonów cesarza Napoleona I.

 

Ale nadszedł król Luis XVIII i młody Carignano utracił tytuł „hrabiego Cesarstwa” oraz apanaże.

Kiedy Franciszek Albert pojawił się w Turynie jako następca tronu Królestwa Sardynii wyznaczony przez Kongres Wiedeński, król po zapoznaniu się z jego poglądami i umiejętnościami zaczął na poważnie rozważać obalenie prawa salickiego i obsadzenie na tronie swojej najstarszej córki.

 

Ale ponieważ na Kongresie Wiedeńskim sporo walców tańczył ambasador brytyjski wicehrabia Robert Casterleigh a reprezentantem króla Ludwika XVIII Burbona był ekskomunikowany w 1791 r, biskup Meuton ,książę Benewentu, sojusznik Filipa Egalite i sponsorowany przez angielskie i holenderskie Karol Maurycy de Talleyrand -Perigord, to trudno się było spodziewać, że Kongres wyrazi zgodę na objęcie tronu Królestwa Sardynii przez jakobicką pretendentkę do tronu Marię Beatrycze Sabaudzką.

 

Przeciwnie, kandydatura niekompetentnego antyklerykała otaczającego się karbonariuszami – okazała się nie do ruszenia.

 

Na efekty nie należało długo czekać. Jeszcze jako pretendent do tronu zamotał się w karbonarskie spiski, których celem miało być obalenie jego własnego kuzyna. Koledzy karbonariusze mieli plan aby zmusić króla do przyjęcia hiszpańskiej konstytucji oraz do wypowiedzenia wojny Austrii oraz zaanektowania sąsiedniej Lombardia -Veneto. Charles Albert miał być kimś w rodzaju parlamentariusza. Cały plan spalił na panewce, bo król w obliczu zamieszek i groźby ataku na pałac –abdykował na korzyść brata Karola Feliksa a młodego spiskowca uczynił regentem. Księcia Karola Feliksa nie było w mieście a młody regent nie czuł się na siłach „wypowiadać wojny Austrii” ale jednak powołał „juntę” i odczytał projekt konstytucji z zaznaczeniem, że nowy król musi się zgodzić.

 

Zawiadomił kurierem Karola Feliksa o sytuacji a ten mu odpisał, że abdykacja brata pod przymusem jest nieważna , podobnie jak wszystkie odczytywane deklaracje. I żeby regent natychmiast wyjechał do Novary. I wyjechał. Kiedy emocje opadły , okoliczności sprawy zostały przedyskutowane z Wiktorem Emanuelem I i uznano, że Charles Albert winien jest konspiracji. Karol Feliks chciał go wykluczyć z linii sukcesyjnej i tron dać Wiktorowi Emanuelowi II synowi Karola Alberta. Konsultował się w tej sprawie z Metternichem a ten się sprzeciwił.

 

Nawiasem lata 1816-1821 były bardzo ciekawe. W całych terytoriach zamorskich Hiszpanii w Ameryce Południowej a i w samej Hiszpanii młodzi liberalni oficerowie z lóż zainspirowani „Listem z Jamajki” Simona Bolivara na wyścigi pisali konstytucje, hymny, projektowali flagi i oczywiście napadali na hiszpańskie garnizony ,w efekcie w 1821 r. król Hiszpanii Ferdynand VII stracił Wicekrólestwo Meksyku a w 1822 po ogłoszeniu przez niego konstytucji żądanej przez demokratów, został on uwięziony przez Cortezy w Aranjuez, skąd uwolnił go francuski korpus ekspedycyjny Ludwika XVIII, w którym wziął udział Charles Albert. Uwolniony Ferdynand VII mógł tylko patrzeć, jako do 1824 r. zostało zdemontowane Wicekrólestwo Peru. Jak to mówią, kolejne katolickie królestwo z głowy.

Charles Albert wstąpił na tron w 1831 r. i przez większość swoich rządów starał się rozsądnie administrować państwem.

Ale po 1845 r. znowu uwierzył w swoją misję wyzwolenia Włoch spod austriackiej opresji i utworzenia federacji włoskich państw pod przywództwem Papieża. Trzeba było tylko wypowiedzieć wojnę Austrii.

I to w końcu zrobił w 1848 r. mimo, że w 1834 r. karbonariusze Mazzini z Garibaldim próbowali z terytorium Szwajcarii wzniecić powstanie mające na celu obalenie go i ustanowienie na gruzach Królestwa Sardynii –republiki ,koniecznie świeckiej. Ciekawe skąd mieli kasę na zwerbowanie 200 weteranów, głównie Powstania Listopadowego.

 

No więc stanął na czele „wojsk sprzymierzonych” , w tym wojsk papieskich przeciwko armii austriackiej, ale sojusznicy go porzucili, bo w ostatniej chwili Papież sobie uświadomił, że będą walczyć przeciwko sobie armie katolickie. Mimo to Charles Albert stanął w 1849 r. pod Novarą przeciwko armii Josepha Radetzky’ ego lat 83, który rok wcześniej pobił go pod Custozzą, za co Johann Strauss skomponował na jego cześć „Marsz Radetzky’ ego” . Utwór uporczywie odgrywany na koniec koncertu noworocznego przez filharmoników wiedeńskich.

 

Charles Albert wtrącił się do dowodzenia bitwą i ją przegrał, co jego kosztowało koronę a Królestwo Sardynii 65 mln franków na rzecz Austrii.

 

W Państwie Kościelnym działy się również straszne rzeczy. W dniu 15 listopada 1848 r. na schodach parlamentu został ugodzony w szyję ostrym narzędziem minister spraw wewnętrznych Państwa Kościelnego, skądinąd były zwolennik Napoleona –Pelegrino Rossi, który zmarł na miejscu. Parlament nie zwrócił uwagi na ten „incydent”. W tych warunkach w nocy 24 listopada 1848 r. Papie ż Pius IX uciekł na teren Królestwa Sycylii do Gaety. Wcześniej bronili go z bronią w ręku wielcy poeci: Zygmunt Krasiński i Cyprian Kamil Norwid.

 

W okresie od 9 lutego do 2 lipca 1849 r. funkcjonowała na terenie Państwa Kościelnego tzw. Republika Rzymska ,kierowana przez triumwirat , w którego składzie znalazł się Mazzini. Aktywny był też Garibaldi i bratanek Napoleona Bonaparte Carlo Luciano Bonaparte oraz karbonariusz Felice Orsini, który za 9 lat miał w Londynie zamawiać u angielskich fachowców bomby na innego bratanka Napoleona – cesarza Napoleona III.

 

Mazzini szybko wprowadził w Państwie Kościelnym upragnione prawa czyli wolność prasy, zsekularyzowane szkolnictwo i konfiskatę majątków kościelnych. W tym nie tylko ziemi ale i dzwonów kościelnych. Natychmiast zaczęła się gigantyczna inflacja, kapitał uciekał a rząd czyli „trójka Mazziniego” zaczął być niewypłacalny. Zarządziła więc przymusową „pożyczkę” od właścicieli jeszcze nie skonfiskowanych nieruchomości.

 

Na apel Papieża do katolików o pomoc 24 kwietnia 1849 r. wylądowało w Cittavecchia 10.000 wojsk francuskich prezydenta Luisa Napoleona Bonaparte przyszłego cesarza. i 4.000 hiszpańskich i zaczęły się walki uliczne o Rzym. Trwały one do 2 lipca i Rzym został zdobyty. Mazzini i jego towarzysz z „trójki” Aurelio Soffi oraz 500 innych rewolucjonistów dostało od brytyjskiego agenta konsularnego Johna Freeborna brytyjskie paszporty i wyjechało przez Szwajcarię do Londynu albo np. Belgii.

 

Oddziały Garibaldiego wycofały się „w góry” a król Sardynii Charles Albert po bitwie pod Novarą abdykował i wyjechał na emigrację do Portugalii, gdzie zamieszkał w enklawie brytyjskiej w Oporto i zmarł 29 lipca 1849 r. Bitwą dowodził, podobno nominalnie, bo Charles Albert mu się wtrącał, weteran Powstania Listopadowego i długoletni wysłannik ,żeby nie powiedzieć agent rządu brytyjskiego do Turcji generał Wojciech Chrzanowski .Po bitwie wyjechał do Paryża.

 

Wojska francuskie pozostały w Rzymie do 1870 r. kiedy to Cesarz Napoleon wycofał ostatnie 2000 na front niemiecki. I wtedy Państwo Kościelne , czy to, co z niego zostało po zjednoczeniu Italii w 1860 r czyli Lazio i Rzym, zostało zaatakowane przez króla Italii Wiktora Emanuela II i Papież stał się więźniem Watykanu.

 

P.S. W lewej nawie Bazyliki św. Piotra znajduje się nagrobek Stuartów Canovy i pomnik Klementyny Sobieskiej.

Koniec części pierwszej.

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Via_Francigena

https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_II_Stuart

https://en.wikipedia.org/wiki/Declaration_of_Right,_1689

https://en.wikipedia.org/wiki/Test_Act

https://www.parliament.uk/about/living-heritage/evolutionofparliament/parliamentaryauthority/revolution/overview/billofrights/

https://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Fran%C3%A7ois_Stuart

https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_Republic_(1849)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Chrzanowski

https://books.google.pl/books?id=4bf7ET-KAvsC&pg=PA134&lpg=PA134&dq=republic+of+rome+1849+british+ambassador&source=bl&ots=UhLJuIA6po&sig=ACfU3U09dZrpaHom5FSlvRXIVj0JtRsTOQ&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwiwr4Gi54_oAhXItYsKHa4EDycQ6AEwFHoECAYQAQ#v=onepage&q=republic%20of%20rome%201849%20british%20ambassador&f=false

---

tagi: terroryzm  sabaudia  sukcesja jakobicka  antykatolickie rewolucje  

	pink-panther
	10 marca 2020 19:17

94     6487    20 zaloguj sie by polubić